زندگی نامه مختوم قلی فراغی شاعر شهیر ترکمن

زندگی نامه مختوم قلی فراغی شاعر شهیر ترکمن

قارن با فتنه و آشوب های افشارها ، در شمال خراسان در روستای گرکز جرگلان که اکنون جزء خاک خراسان شمالی و شهرستان بجنورد است کودکی پا به دنیا نهاد که پدرش او را مخدوم قلی نام نهاد . جد مختوم قلی فراغی ،مختومقلی یوناچی نام داشت (1720-1654 میلادی) وی بسیار تنگدست و فقیر بود و از طریق آهنگری ، زرگری ،چرمسازی ، و خدمت دهقانی گذران روزگار میکرد . یوناچی در سال 1694 میلادی یعنی در سن 40 سالگی ازدواج کرد و در سال 1700 صاحب پسری شد که او را دولت محمد نام نهادند . دولت محمد به جهت اینکه در سن پیری پدر متولد شد به قری ملا یعنی ملای پیر شهرت یافت . وی آزادی تخلص میکرد . از او آثاری چون وعظ آزادی ، حکایت جابر انصار ، مناجات و اشعاری چند در غالب غزل ، قصیده و رباعی به یادگار مانده است .دولت محمد پنج پسر داشت و یک دختر ، که مختوم قلی سومین آنهاست . سال تولد مختوم قلی را 1733 میلادی برابر با 1112شمسی ذکر کرده اند و سال وفات او را 1790 میلادی یعنی 1169شمسی آورده اند وی در زمان وفات 57 سال سن داشته است .

 

در باره قوم قزاق های ایران

در باره قوم قزاق های ایران

قزاق‌ها از نژاد «ازبک» هستند. قوم «قرقیز» در قرون وسطی در قسمت علیای رودخانه «ینی‌سئی» زندگی می‌کردند. قسمت عمده این قوم تدریجا به جنوب غربی مهاجرت کردند و در قرن شانزدهم میلادی به یک قسمت از ملت «ازبک» نزدیک شدند. این «ازبک‌ها» از خوانین خود که به کشورگشایی پرداخت و با مردم سرزمین‌های متمدن حوزه دریاچه «آرال» درگیر بودند، جدا شده بودند. وقوع انقلاب بلشویکی و بروز خشکسالی و فقر و گرسنگی عوامل اصلی مهاجرت قزاق‌ها از سرزمین اصلی خود به سرزمین‌های دیگر و به ویژه ایران بوده است. قزاق‌ها که همواره طرفدار شاه بودند با سقوط نیکلا با ژنرال‌های بلشویک جنگیده و پس از شکست‌های پی‌درپی به اطراف پراکنده شدند. در روند دردناک مهاجرت، گروه بسیاری در روستاها و شهرهای اطراف گرگان ساکن شدند. با ورود آخرین گروه از مهاجران در سال1937 میلادی قزاق‌ها در 3شهر گرگان،گنبدکاووس و بندر ترکمن به صورت گروه‌های متشکل زندگی می‌کردند و به جابه‌جایی‌های مداوم خود خاتمه دادند. آنان حتی پس از شکل‌گیری کشور قزاقستان اغلب ترجیح دادند که در ایران بمانند.

به نوشته آقای میرزایی، در مجموع قزاقان مهاجر به ایران از 5 نسل تشکیل شده‌اند که نسل اول کسانی هستند که با فرزندان خردسال خود به ایران کوچ کردند نسل پنجم کودکان و نوجوانان تا 20سال هستند که از امتیازات اجتماعی دیگر کودکان و نوجوانان ایرانی برخوردارند و بسیاری از روندهای جامعه‌پذیری را در نظام آموزشی کشور ایران طی کرده‌اند.

به نوشته آقای میرزایی، ناصرالدین شاه که در عالم خیال هوادار اصلاح قشون بود در نخستین سفر خود به فرنگستان شیفته نظم و ترتیب و مانورهای منظم و انیفورم‌های زیبای قشون کشورهای مختلف به خصوص «اتریش» شد ولی در آن سفر کار چشمگیری انجام نداد. در سفر دوم خود به فرنگستان دوباره خیال اصلاح قشون به خاطرش خطور کرد. شاه که در ماورای قفقاز سفر می‌کرد و آن ناحیه آکنده از سپاهیان روسی بود که از جنگ‌های روس و عثمانی که پایان یافته بود بازمی‌گشتند و همه جا عده‌ای از قزاق‌ها او را همراهی می‌کردند که وضع خوبی داشتند او را شیفته خود کرده بودند. آنان اونیفورم‌های زیبایی به تن داشتند و چابک‌سواری می‌کردند.

شاه که در اشتیاق چنان قوایی بود به «گراندوک میخائیل نیکولاوویچ» گفت، برسر آن است که چنان سواره نظامی را در کشور خود پدید آورد. به نظر ناصرالدین شاه قزاق‌ها هیچ کمتر از «چچن‌ها» نیستند، بلکه از آنها بهترند و این بوده است که دولت روسیه تزاری از آنها در قشون خود استفاده می‌کردند و از چچن‌ها نه.

آشنایی با زبان ترکی خراسانی

ترک‌های خراسانی غالباً درشمال استان خراسان بزرگ ، ناحیه مرزی کشور ترکمنستان و قسمتی از نواحی مرکزی خراسان سکونت دارند. درگذشته این گروه زبانی جزء شاخه ترکمنی محسوب می‌شد. ولی با تحقیقاتی که در چهل سال اخیر(1968- 1973 میلادی) از سوی گروه ترک شناسی دانشگاه گوتینگن آلمان به سرپرستی پروفسور گرهارد دورفر به عمل آمده است ترکی خراسانی به عنوان یک لهجه مستقل از شاخه گروه زبانی اوغوز پذیرفته شده است. مهمترین مناطق ترک نشین در خراسان عبارتند از: بجنورد، شیروان، فاروج، قوچان، درگز، کلات، اسفراین، سبزوار، نیشابور، سرولایت، جوین، جغتای، نقاب، ... و ترکان مهاجراز نقاط دیگر در مشهد (خراسانی، آذربایجانی).

  پروفسور دورفر زبان ترکی از گروه اوغوز را به 4 دسته زیرتقسیم می کند:

گروه زبانی ترکی اوغوز:

اوغوز غربی:  1) ترکی استانبولی(عثمانی)  2) ترکی آذربایجانی

اوغوز شرقی:  3) ترکمنی  4) ترکی خراسانی

آنه مراد رستگاری استاد مسلم موسیقی مقامی ترکمن

آنامراد رستگاری، هنرمند پیشکسوت موسیقی مقامی خراسان شمالی عنوان درجه یک هنر و نشان دکترای افتخاری را کسب کرد

از کلاس پنجم ابتدایی شروع کردم به محلی زدن و دوتار به دست گرفتم . چُخ چُخ یا چَه چَه (آواز خوانی ) که میکنیم حالت گریه است .گریه را در این موسیقی به این صورت گنجانده اند و هِی هِی کردن آه و ناله است کسی که عاشق باشد می تواند گریه کند . در قدیم خواندن را عیب می دانستند و زنان هل هل میزدند (گروهی به گلوی اشان می زدند ) مردان در جشن ها و متناسبت ها مینواختند(دو تار و کمانچه )؛ به دوتار میگوییم تندورا و آه و ناله ی عشایر به این صورت در موسیقی گنجانده شده است .

فرهنگ اقوام - موسیقی ترکمنی

موسیقی ترکمنی به شکلی از موسیقی اطلاق می‌شود که در بین اقوام ترکمن ایران، ترکمنستان و افغانستان رواج دارد.مقامهای موسیقی ترکمنی در چهار دستگاه ارائه می‌شوند: تشنید، قرق‌لر، مخمّس و نوایی.