آشنایی با روستای روئین –قسمت دوم - شعرای روستای روئین

روستای روئین با توجه به محدوده جغرافیایی ؛ و سابقه تاریخی منطقه ، بزرگانی را به عرصه ادبیات کشور داشته  جهت آشنایی با برخی از شاعران روئین اسفراین ،مطالبی هر چند کوتاه به ساحت شما عزیزان تقدیم می گردد .

. .اثار عارف تحفه حیدریه (دیوان اشعار)شامل ترجیع بند ترکیب بند .قصیده غزل مثنوی که ممدوح عارف در این دیوان فتعلیشاه قاجار نا صر الدین شاه .شاد لووح و حجت الاسلام سید اسد الله اصفهانی و...بوده اند.ترجیع بند خاصی در مورد حضرت علی(ع)که در نجف سروده شده با عث شده این دیوان به تحفه حیدریه مشهور شود.اسرار العرفان کتا بی عربی بصورت نسخه خطی وعرفانی است.با یک مقدمه وسه مقصد.دارای 27 قسمت است که در هر قسمت سری در عرفان را اشکار می کند

 .اجوبه المسائل البجنوردیه رساله مناظره عارف با ملا هادی سبزواری است.عارف سؤالاتی را در زمینه مسا یل نظری وحکمی وعرفانی قران وامام زمان(عج) مطرح کر ده وحکیم سبزواری پاسخ داده اند.5 مثنوی ایرج وپری منظومه ای زیبا مر بط به چگو نگی زندگی دختران حاکم فریمان و به مراد رسیدن انها و...نمونه اشعار وی

 جزاین مراد نخواهم جز این هوس نپذ یرم

 که پیش نرگس بیمارت ای نگار بیمیرم

مسازای مه ابر وکمان نشانه تیرم

منم که در خم ان زلف تا بیدار اسیرم-

درداکه نداری خبر از تاب وتب ما

 بر لب بودت جام می وبه لب ما

 گویند که عناب نشاند تب بیمار

 وزیاد لبت گشته فزون تاب وتب ما

 بخشی از تر جیع بندی که در نجف سروده صبح ساقی درخ نقاب افکند برقع از روی افتاب افکند عکس در ساغر شراب افکند عارف در اشعار خود وضع اقتصادی اسفراین در روزگار قاجار را بخوبی نشان داده است.ملا عبدالمجید سالک(متوفی 1267ق)وی برادر وفرزند ملا قربانعلی بود.هرچند زیاد عمر نکرد اما در ادبیات وعرفان به کمال رسید وبه لهجه رویین نیکو شعر می گفت..وی دو فرزند داشت ظهیرالدین محمد حسن ونصیرالدین سالک ثانی...وی علا وه بر رویینی وفارسی به عربی نیز شعر می سرود.که بیانگر وسعت دانش واطلا عات اوست.از شعرای انجمن شعرای اسفراین در دوره قاجار بود. بیشتر اشعار سالک در مدح پیامبر وامامان است.حدود سه هزار بیت شعر سروده است.ممدوحانوی حاکمان وقت اسفراین بودند.وی گفتار امام رضا(ع)را به فارسی ترجمه کرده وبه نظم کشیده وان را تحفه حسینه نامیده است. شعر پلو که به لهجه رویینی سروده بیانگر اوضاع بداقتصادی مردم در ان روزگار است.

 عیداست وفکر مو به خیال پلو مره

 هرکه پلو دره به فرغت دخو مره

 در صبح عید نیست مرا جز عمامه ای

اوهم به شام یک شبه امشو گرو مره

 .شرح نهج البلا غه وترجمه ان به نظم ان را دره المکنونه نامیده است.2.شرح دعای جوشن کبیر مطلع ترجیع بند چهارده بندی او

 چرا نگشته نگون طاق نه روان هنوز

 چرا بپا بود این دیر پر نفاق هنوز

3.عندلیت رویینی از سادات وشعرای دوره قاجاریه ومعاصر سالک بوده است.بشتر اشعار وی در مراثی ائمه اطهار است.

 هر ان دوست با دوست الفت ندارد

 مخو ان دوست اورا فتوت ندارد

به ظاهر بود دوست دشمن به باطن

توبیگانه اش خوان که فطرت ندارد

کذشت است وفضل است بخشش ز مردان

 نه مرد ان بود کاین سه خصلت ندارد

 مشو غره بر مال دینا

که هرگز وفا وبقا ومحبت ندارد

 نازنینا چند روزی ترک این جوروجفا کن

 از کمند زلف پر چینت دل ما را رها کن

 از ترهم چاره درد دل بیما ما کن

 با رقیبان چون نشینی یک دمی هم یاد ما کن

 زخمی اخر بر من بی مونس وبی اشنا کن

4.بی بی خانم سالکی(1227ق)شاعره بی بی خانم رویینی اسفراینی دختر ملا باقرنعلی وخواهر عارف وسالک است.تاریخ ولادت وی در سال 1227ق است که در حاشیه دیوان خطی عارف درج شده است.این شاعره از زنان فا ظه رویین بوده وتنها شعری که از وی باقی مانده شکواییه ای است در سوگ عبد المجید که بیانگر ذوق وقریحه وباریک اندیشی وخوش طبعی اوست. یادم اید ز سرو قد دلربای تو

 دل خون شو زدیده بر ایدبای تو

 بودی کلیم وار به کوی حق اشنا

 گویا نمود طورتجلی برای تو

 بد ز بد گانی ام به جهان بر همین

 امید باشی توزنده جان بسپارم برای تو

 دست امید من به جهان گشت ناامید

 چون شد کفن حمایل ان دستهای تو

 5عبدالائمه(سرالعیان) وی نیز ملا قربا نعلی می باشد که درقرن سیزدهم هجری می زیسته است.از دراویش اسفراین نقل شده که وی ابدال وش وبی ازار بوده است.از سروده های سرالعیان ساقی نامه ای است که از ان معلوم مشود با دستگا ههای موسیقی اشنایی داشته است.

ابیا تی از ساقی نامه

 بیا ساقی وجام یا قوت را

 زمرد بریز وبده قوت را

الا مطربا سازطنبورکن

 دل اهل محفل پر از نور کن

 6-شایق اسفراین(قرن 13)وی متولد کلاته فقیر است اما در رویین زندگی می کرده واز مریدان ملا اسماعیل عارف بوده است.وی در اواخر قرن سیزدهم در گذشت ودر جوار شاهزاده اسحاق مد فون شد.

 خطت چو قر ص مه از روی ا فتا ب بگیر د

 خراج مملکت عالم شباب بگیرد

 وی از گذ شته تا ریخی اگا هی داشته بطوریکه در اشعارش نمودداشته است.وی دراشعارش به زمانی که قابوس بن وشمگیر حاکم اسفراین بوده اشاره می کندوبه 400ابادی اسفراین اشاره می کند.

 سفر ایین تو را گر چهارصدده بود در سابق

 ده در سابق کثونت می سزدگراستان به اسمان اید

 7عارف نور علی شاه روینی اسفراینی اصل وی قوچانی بوده است وبه خاطر اینکه همسری رویینی داشته ومدتی دررویین می زیسته اورارویینی نیزگفته اند .

 گفتم به شترکه چرا بای تو دولاست

گفتا که زجفای چو بهای ملا ست

 گفتم که بگو که نام ان ملا چیست –

 اهسته بگفت اخوندشیخ عبدا...است.

. 8محمد حسین عارف ثا نی ازشعرای قرن سیزدهم وچهاردهم هجری قمری است.دررویین بدنیا امدوبه تحصیل پرداخت.وی نوه دختری ملا اسماعیل عارف بود..پدروی شیخ الاسلام نام داشت.وی به عارف ثانی تخلص می کند.اشعاروی پراکنده است.وابیاتی که بنا به ضرورت سروده همراه دیوان عارف اورده شده است.عارف ثانی مفخم بجنوردی را مدح می گفته است

.نامه پر گهرازجانب دلداررسید

 چونکه سالارمفخم سوی رویان امد

 باغ سرچشمه زمین قدم حضرت وی

 همچوباغ ارم وروضه رضوان امد

 عارف ثانی شاهد حمله ترکمانان گوگلان به اسفراین ورویین بوده وچنین سروده

از تر کتازترکمن ملک گوگلان

 چون شدبهارحضرت معلوم زاده

 وی صندوق مرقدش بشکستند

قوم دون کشتندخام حرمش را

 از ظلم کینه ای که بر این شاهزاده شد

 نالان هنوز عاف ثانی است همچونی

 9-نصیر الد ین سالک د وم نصیر الد ین پسر عبد المجید -سالک بوده که از شاعران وعارفان اسفراین وازدانایان به ادبیات عرب وایات قران بود وبه میرزای سالک مشهور بود.وی در اشعارش سهام الدوله شادلو حاکم اسفراین وبجنورد را مدح می گفته است.

 مه من تورا به رویت نظری پدیدباید

 به رخت وان یکادی زوفا دمیدباید

 تو بلند افتابی چو مشرقم بتا

بی دم نقد را زخوانت نمکی چشیدباید

 . 10.اسماعیل سالکی(متو فی1410هجری ق)اسماعیل فرزند نصرالدین است واز نوادگان ملا قربانعلی.وی نیز از شاعران ومدحیه سرایان رویینی است.در سال 1316ق در رویین متولدشد .سالک 94 سال دروادی فقر وقناعت زیست وپیوسته در راه حق استوار گام برداشت وهیچ گاه فقر وتنگدستی باعث لغزش وی نشد.مداح اهل بیت بود واشعارش جا نگداز در ثای امام حسین(ع)وخا ندانش سروده است.تنها راه امرار معاش این پیر طریقت صحافی کتاب بود.وی تحصیلات ابتدای را در روستا گذرانید وسپس وارد عرفان شد وبا سلطان مراد گلستانی سبزواری .شاعر وعارف وقت مکاتبه ومشاعره داشت.در سال 1344ش سلطان مراد که مدتی از اسفراین دور بود اخوانیه ای برای اسماعیل سالکی فرستاده وسالکی پاسخی منظوم برایش می فرست.

اسفراین که همی می زند ازفرط سرور

 طعنه برگلشن فردوس بر من تا دم صور

 اسفراین که ندیده است چو او چشم سپهر

 اسفراین که ندیده است چو او دیده نور

اسفراین که بزرگان همه بودند در او

 از فقیهان وامیران سعادت دستور

 اسماعیل سالکی در سال 1410 هجری ق در گذشت ودر اسفراین به خاک سپرده شد.اثار وی 1دریای اش2 -بحرالجواهر 11.حاج عبد الله طیبی(1305-1372هجری ش) حاج عبدالله فرزند ملا رحمان از معلمان وشاعران ومکتبداران رویین است. وی در رویین زاده شد وتحصیلا ت ابتدایی را در خدمت پدر در مکتب خانه گذرا ند. در جوانی پدرش رااز دست داد ومسوو لیت اداره کار پدر به عهده او گذاشته شد.وبه همت والای مادرمکتبخانه تعطیل نشد.اما پس از مستقل شدن اسفراین در رویین دبستان دولتی تا سیس شد. واو بعوان معلم به استخدام درامد.تا سال 62 دردبستان شهید اقا مصطفی خمینی (مغری سابق)به تدریس اشتغال داشت.وسپس به اسفراین مهاجرت کرد. درسال 1370 با زنشسته شد. وی در فروردین 72 در راه سفر به سوریه در اثر تصادف در گذشت.واکنون دربهشت زهرای اسفراین مد فون است.دفتر شعری وی مشتمل بر شش هزار بیت می باشد که به منا سبتهای گوناگون سروده شده واشعارش بسیار ساده وبی الا یش است.وی مدتی با مجله باغ صا ئب همکاری داشته است.

 به دبستان نرفت اگرطفلی کودن وتنبل وپریشان است

جسم بی روح مرده می باشد تن با روح شاد وخندان است

 روح وجان دانش است ای فرزند

هرکه بی بهره بود حیوان است –

  12- غلا مرضا اسفراین شهیدی(متولد 1323ش)غلامرضا اسفراینی نیز از نوادگان ملا قربا نعلی است.وی در اسفراین متولد شد. تحصیلات ابتدای را در اسفراین گذراند وتحصیلات متوسطه را در مشهد گذرا ند.وی در ابتدا شهید تخلص می کرد وبعدها به اسفراینی تغییر نام داد.بذله گویی وحاضر جوابی او شهره عام وخاص است بیشتر اشعار وی در مدح ومنقبت پیامبر وخاندان وی است اسفراینی ارادتی خاص به حضرت فاطمه(س)داشتند وگاهی مراسمی توسط ایشان بر گزا رمی شد(در عزاداری ان بانوی گرامی)نوحه سرای هایایشان در ایام محرم مشهور است. غلا مرضا اسفراینی مهرماه سال جاری بسوی معبود خویش شتافتند.مجموعه سروده های ایشان به بیش از پنچ هزار بیت می رسد که بیشتر مدیحه سرای است.اشعار وی در کتاب اقتراح ومجله باغ صائب چاپ شده است

 فرصت خویش غنیمت بشمار ای سرور

 نریسیده ست تورا عمر گرا نمایه به سر

 ضربه حادثه نفکنده تورا زپای

 جامه حرص وهوی این همه مپسند به بر

لعل دلبر به چه کار ایدت ای نیک منش