آشنایی با منطقه حفاظت شده گل اییل و سرانی شیروان

طبق اظهارات اهالی گل اییل به معنی بهترین و یا همال گل منطقه برای اییل های عشایر است که در زبان عامه گلول هم گفته می شود . به جرئت می توان گفت منطقه گل اییل و سرانی بهشت ایران است . آب و هوای پاک ،منطقه بکر ،که دارای چشم انداز های زیبا و فرح انگیز است . هوای منطقه بدلیل کوهستانی بودن سرد است .برای گردشگری ماه های تیر تا آخر شهریور پیشنهاد می شود

آشنایی با منطقه حفاظت شده سرایی

منطقه حفاظت شده سرایی در استان خراسان بین52/37 تا 41/37 عرض شمالی و 13/58 تا 51/57 طول شرقی واقع شده است. مساحت آن 15895 هکتار می باشد. پوشش گیاهی: اورس ,‌زرشک,‌گون ,‌ گوجه وحشی,‌درمنه و‌ کلاه میرحسن.

پستانداران: قوچ و میش اوریال ,‌ کل و بز,‌پلنگ,‌گربه وحشی,‌گراز, گرگ,‌روباه ,‌ شعال ,‌کفتار,‌تشی و سمور.

پرندگان : تیهو,‌ عقاب,‌باز, سارگپه ,‌کورکور,‌قرقی,‌دلیجه, کرکس,‌زرده پره ,‌چکاوک,‌باقرقره و سهره.

  

 منطقه حفاظت شده گلول و سرانی با وسعتی بیش از 18 هزار و 144 هکتار در فاصله 85 کیلومتری شمال شیروان و در منتهی ‌الیه حد شمال شرقی خراسان شمالی واقع شده و ضلع شمالی این منطقه با طول نزدیک به 30 کیلومتر با کشور ترکمنستان هم مرز است.

، منطقه حفاظت شده گلول و سرانی دارای آب و هوایی عموماً کوهستانی، با شیب‌های تند و دره‌های عمیق و صخره‌های مرتفع است.این منطقه قسمتی از رشته کوه‌های موسوم به کپه داغ را تشکیل داده و از مناظر بدیع و فریبنده‌ای برخوردار است.

منطقه حفاظت شده گلول و سرانی با توجه به دارا بودن ویژگی‌های خاص طبیعی، از جمله جنگل‌های انبوه درختان ارس و تنوع بسیار زیاد پوشش گیاهی و نیز زیستگاه خالص ترین قوچ اوریال، اولین بار در 27 تیرماه سال 1350 توسط سازمان شکار بانی و نظارت بر صید آن زمان با عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد.

تعدادی روستا در حاشیه جنوب و جنوب غرب این منطقه وجود دارد که ساکنان آنها عمدتاً از کردهای کرمانج بوده و حرفه اصلی اغلب آنان دامداری است و تعدادی به کشاورزی و باغبانی مشغول هستند.

روستای سرانی تنها روستایی است که در مرزهای این منطقه قرار دارد و نام منطقه نیز برگرفته از این روستاست.

پست‌ترین نقطه در این منطقه در رنج ارتفاعی 1400 متر و بالاترین نقطه منطقه در رنج ارتفاعی 2900 متر قرار دارد و دمای متوسط سالانه هشت درجه سانتی‌گراد و بارندگی متوسط 45 متر است.

این منطقه دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل بوده و سرما و یخبندان در آن از آبان ماه، آغاز و تا اوایل اردیبهشت ماه ادامه می یابد.

میزان بارش در این مناطق بین 400 تا 500 میلی‌متر به طور متوسط در سال است و حداقل درجه حرارت در گرمترین روزهای سال از 25 درجه سانتی‌گراد تجاوز نمی‌کند.

در پایین دشت این منطقه تخته گلول قرار دارد که در فصل بهار دارای چشم اندازی زیبا از پوشش گیاهی به گل نشسته اعم از شقایق، خیارک و انواع بالشتکی است و در داخل این منطقه پوشش انبوه ارس در ارتفاعات منطقه قرار دارد که در نقاطی که ارس وجود ندارد انواع بالشتکی‌ها از قبیل گون، کلاه میرحسن، چوبک و اسپرس خاردار، پوشش زیبا و چشم نوازی به عرصه‌های طبیعی منطقه بخشیده است.

در منطقه حفاظت شده گلول و سرانی حیوانات و پرندگانی هم‌چون قوچ و میش اوریال، ‌پلنگ، گربه وحشی، گراز، سمور سنگی، خرگوش، دارکوب قهوه‌ای که بسیار کمیاب است، سهره سیاه و کبک دری نیز زندگی می‌کنند.

اردک مهاجر -

از چشمه‌های این منطقه نیز می‌توان به کور چشمه، قربان چشمه، چشمه گیری اشاره کرد که در کنار رودخانه‌ای که در مرز جنوبی منطقه به طرف سرانی جاری است منابع آبی منطقه را تشکیل می‌دهند.

از نقاط ارتفاعی این منطقه می‌توان علم، قله چوپان، ارتفاعات تنبل، کوه بزان، کور چشمه کوه کناره نام برد.

بجز تخته گلول(گلیل) زیارتگاه زکریای پیغمبر (ع) نیز در ارتفاعات جنوبی این منطقه حفاظت شده واقع است که در روزهای تعطیلات پذیرایی انبوهی از مردم محلی و غیربومی از سایر نقاط استان و حتی کشور است.

در دو کیلومتری غرب روستای سرانی محلی به نام قدمگاه ایوب وجود دارد که دارای درختان قطور و کهنسال ارس است در میان این درختان، درخت ارس بسیار بزرگی وجود دارد که به لحاظ قطر تنه و قدمت کهنسال ترین ارس در خراسان بزرگ بوده و جزو پنج درخت ارس کهنسال ایران است.

با توجه به ارزش زیستی این درخت اقداماتی جهت ثبت آن در فهرست در ختان کهنسال و آثار طبیعی ملی از سال 85 از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی صورت گرفت که در سال گذشته جزء آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسید.

منطقه حفاظت شده گلول و سرانی دارای سه محیط بانی در جنوب، جنوب غرب و غرب منطقه است که توسط محیط بانان پرتلاش و زحمت کش منطقه گشت و کنترل حفاظت می‌شود.

نسبت مساحت این منطقه به مساحت کل مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست خراسان شمالی 6.65 درصد است.

منطقه حفاظت شده گلول و سرانی با وسعتی بیش از 18 هزار و 144 هکتار در فاصله 85 کیلومتری شمال شیروان و در منتهی ‌الیه حد شمال شرقی خراسان شمالی واقع شده و ضلع شمالی این منطقه با طول نزدیک به 30 کیلومتر با کشور ترکمنستان هم مرز است.

این منطقه قسمتی از رشته کوه‌های موسوم به کپه داغ را تشکیل داده و از مناظر بدیع و فریبنده‌ای برخوردار است.

منطقه حفاظت شده گلول و سرانی با توجه به دارا بودن ویژگی‌های خاص طبیعی، از جمله جنگل‌های انبوه درختان ارس و تنوع بسیار زیاد پوشش گیاهی و نیز زیستگاه خالص ترین قوچ اوریال، اولین بار در 27 تیرماه سال 1350 توسط سازمان شکار بانی و نظارت بر صید آن زمان با عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد.

تعدادی روستا در حاشیه جنوب و جنوب غرب این منطقه وجود دارد که ساکنان آنها عمدتاً از کردهای کرمانج بوده و حرفه اصلی اغلب آنان دامداری است و تعدادی به کشاورزی و باغبانی مشغول هستند.

روستای سرانی تنها روستایی است که در مرزهای این منطقه قرار دارد و نام منطقه نیز برگرفته از این روستاست.

روستای سرانی SARRANI

     روستای سرانی در فاصله‌ی 79 کیلومتری شمال شیروان قرار دارد که از طرف شمال به مرز مشترک ایران ـ شوروی و دره‌ی پرآب و پردرخت و ییلاقی فیروزه [1] و از طرف جنوب به کوه مرتفع مسگر و روستاهای کاکلی و قپز و از طرف شرق به گل‌بزرگ و کوه‌تنبل و از طرف غرب به روستای سرداب محدود می‌گردد. سرانی دارای 79 خانوار و 369 نفر جمعیت است که به زبان کردی کرمانجی تکلم می‌کنند. این روستا جزء دهستان قوشخانه است.

روستای سرانی در داخل دره‌ای ژرف که امتداد آن شرقی ـ غربی می‌باشد قرار گرفته و منازل مسکونی بر هم منطبق هستند یعنی صحن حیاط منزلی معمولاً پشت‌بام دیگریست. از قسمت پایین دامنه‌ی کوه مسگر که در جنوب شرقی روستا قرار دارد چشمه‌ی پر‌آبی معروف به چشمه‌ آسیاب می‌جوشد که بیش از 15 اینچ آبدهی دارد و در مجاور آن آسیابی از قدیم‌الایام احداث شده است که هنوز هم با روش سنتی و با استفاده از آب چشمه کار می‌کند. در مورد وجه تسمیه‌ی روستا معمرین محلی معتقد بودند: سرانی در اصل سرهانی بوده که به زبان کردی «سرراآورد» می‌شود و گویا سر بریده شده‌ی فردی را در این محل به حضور سرداری می‌آورند که بعد‌ها به مرور زمان به علت آب زیاد و موقعیت مناسب به آبادی و روستا تبدیل شده و نام سرانی بر‌ آن نهاده می‌شود اما نگارنده معتقد است نام این محل ابتدا سرآبی بوده که به مرور به سرانی تغییر یافته است. روستای سرانی از محدوده‌ی قرای شیروان است که هنوز موقعیت جنگلی بودن خودش را از دست نداده و سرسبز و پردرخت می‌باشد. شغل اصلی مردم دامداری است و در حدود 7000 رأس گوسفند به صورت کوچرو در این روستا نگهداری می‌شود که ییلاق آنها کوههای اطراف سرانی و تنیل و قشلاقشان مراوه‌تپه‌ی ترکمن‌صحراست. محصولات عمده‌ی روستا عبارتند از: فرآورده‌های دامی، گندم، جو، سیب‌زمینی، گردو و دیگر سردرختیها. در 2 کیلومتری غرب روستا در بین درختان بزرگ و قدیمی سرو کوهی محلی به نام قدمگاه ایوب وجود دارد که زیارتگاه مردم است. محل زیارتگاه تخته‌ سنگی به طول دومتر و عرض و ارتفاع یک متر است که درختی نیز در کنار تخته سنگ دیده می‌شود که مردم بر آن پارچه و نخ می‌بندند. و چشمه‌ای با آب فوق‌العاده سرد و گوارا هم در نزدیکی قدمگاه وجود دارد. این محل که در دامنه‌ی کوه نسبتاً بلندی قرار گرفته دارای درختان انبوه سرو کوهی است که کوهنسال‌ترین آنها در حدود 5 متر قطر دارد. گل معروف سرانی که یکی از بهترین مراتع منطقه محسوب می‌شود با چشمه‌ای به نام شم‌دل یکی دیگر از مناطق طبیعی و دیدنی سرانی است. اما قله‌ی کوه تنبل محل اصلی ییلاق دامداران چادرنشین که در تابستان نیز از دودکش بخاریهای هیزمی آنها دود بر می‌خیزد و چشمه‌ی آب سرد آن و گله‌های گوسفند پراکنده در بین مراتع از همه دیدنی‌تر است. ا

لبته صعود به کوه جنگلی تنبل از عهده‌ی افراد عادی خارج است زیرا علاوه بر ارتفاع زیاد دارای شیبهای تندی نیز هست. به همین دلیل هر خانواده در این روستا صاحب یک تا چند رأس قاطر است تا هنگام کوچ به ییلاق باروبنه آنها را حمل کند. از ارتفاعات شمالی کوه تنبل: شهرعشق‌آباد، فیروزه، پاسگاه‌ چورنی و چشمه سیاه مانسور روسیه به خوبی دیده می‌شود. مردم سرانی بسیار مهمان‌نواز و افرادی سالم، قدبلند، مطلع و آگاه و آشنا به مسائل روز می‌باشند و سنت لباس پوشیدن به خصوص در بین زنان به خوبی حفظ شده است و از نقاط بسیار جالب این که در روستا معتاد وجود ندارد. ویژگی دیگر مردم این روستا تسلط به شکار حیوانات به خصوص قوچ می‌باشد. لازم به توضیح است که سرانی یکی از شکارگاههای طبیعی و معروف منطقه‌ی شیروان است. و معمولاً هر خانواده‌ای یک دو تارزن ماهر دارد که آهنگها و سرودهای اصیل سنتی را با استادی می‌نوازد.